Chấm Dứt Hôn Nhân: Các Trường Hợp Theo Quy Định Pháp Luật

1. Cơ sở pháp lý

• Bộ luật Dân sự 2015 .
• Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 .
• Luật Hôn nhân và gia đình 2014 .
• Luật số 85/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án .

2. Các trường hợp chấm dứt hôn nhân

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 và Chương IV của Luật Hôn nhân và gia đình 2014, "Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi kết hôn" và quan hệ này sẽ chấm dứt khi xảy ra một trong hai trường hợp sau :

• Ly hôn (bao gồm thuận tình ly hôn hoặc ly hôn theo yêu cầu của một bên) .
• Vợ hoặc chồng chết hoặc bị Tòa án ra quyết định tuyên bố là đã chết .

3. Chấm dứt hôn nhân do ly hôn

3.1. Quyền yêu cầu giải quyết ly hôn

• Vợ, chồng hoặc cả hai người đều có quyền yêu cầu .
• Cha, mẹ, hoặc người thân thích khác có quyền yêu cầu giải quyết ly hôn khi một bên vợ, chồng do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do chồng, vợ của họ gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của họ .

Lưu ý: Chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi .

3.2. Điều kiện giải quyết ly hôn

• Thuận tình ly hôn:

Cả hai vợ chồng thực sự tự nguyện ly hôn .

Hai bên đã đạt được thỏa thuận về việc chia tài sản, việc trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con trên cơ sở bảo đảm quyền lợi chính đáng của vợ và con . Nếu không thỏa thuận được hoặc thỏa thuận không bảo đảm quyền lợi của vợ và con, Tòa án sẽ giải quyết .

• Ly hôn theo yêu cầu của một bên (đơn phương ly hôn):

Khi vợ hoặc chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được .

• Vợ hoặc chồng của người bị Tòa án tuyên bố mất tích yêu cầu ly hôn .

4. Chấm dứt hôn nhân do một bên chết hoặc bị tuyên bố là đã chết

Quan hệ hôn nhân cũng chấm dứt khi một trong hai bên vợ hoặc chồng chết hoặc có quyết định của Tòa án tuyên bố một người là đã chết có hiệu lực pháp luật .

Điều kiện yêu cầu Tòa án tuyên bố một người là đã chết:

• Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống .
• Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống .
• Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác .
• Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống .

5. Thời điểm chấm dứt hôn nhân

• Đối với trường hợp ly hôn: Hôn nhân chấm dứt kể từ ngày bản án, quyết định ly hôn của Tòa án có hiệu lực pháp luật .
• Đối với trường hợp vợ, chồng chết: Hôn nhân chấm dứt kể từ thời điểm người đó chết .
• Đối với trường hợp Tòa án tuyên bố chết: Thời điểm chấm dứt hôn nhân được xác định theo ngày chết được ghi trong bản án, quyết định của Tòa án .

6. Hồ sơ và thủ tục pháp lý

6.1. Thủ tục thuận tình ly hôn

• Hồ sơ: Đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn; Giấy chứng nhận kết hôn (bản chính); CCCD/Hộ chiếu của vợ chồng (bản sao y chứng thực); Giấy khai sinh của con chung (bản sao y chứng thực); các tài liệu về tài sản (nếu có yêu cầu) .
• Thẩm quyền: Tòa án nhân dân cấp huyện nơi một trong hai bên cư trú, làm việc .
• Quy trình: Nộp hồ sơ tại Tòa án, nộp lệ phí, Tòa án thụ lý, tiến hành hòa giải. Nếu hòa giải thành thì đình chỉ giải quyết; nếu hòa giải không thành, Tòa án ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn .

6.2. Thủ tục ly hôn theo yêu cầu của một bên

• Hồ sơ: Đơn khởi kiện; Giấy chứng nhận kết hôn (bản chính); CCCD/Hộ chiếu của nguyên đơn (bản sao y chứng thực); Giấy xác nhận nơi cư trú của bị đơn; Giấy khai sinh của con chung (bản sao y chứng thực); các tài liệu về tài sản (nếu có yêu cầu) .
• Thẩm quyền: Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú, làm việc .
• Quy trình: Nộp hồ sơ khởi kiện, nộp tạm ứng án phí, Tòa án thụ lý vụ án, tiến hành hòa giải và chuẩn bị xét xử, mở phiên tòa sơ thẩm và ban hành bản án .

6.3. Thủ tục yêu cầu tuyên bố một người là đã chết

• Hồ sơ: Đơn yêu cầu; tài liệu, chứng cứ chứng minh thuộc các trường hợp đã nêu; giấy tờ tùy thân của người yêu cầu; giấy tờ chứng minh quan hệ với người bị yêu cầu .
• Thẩm quyền: Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người bị yêu cầu tuyên bố là đã chết cư trú cuối cùng .
• Quy trình: Nộp hồ sơ, Tòa án thụ lý, ra thông báo tìm kiếm thông tin, mở phiên họp xét đơn và ra quyết định tuyên bố một người là đã chết .

Kết luận

Việc quy định rõ ràng các trường hợp chấm dứt hôn nhân trong pháp luật Việt Nam không chỉ nhằm bảo đảm tính minh bạch, công bằng trong giải quyết quan hệ hôn nhân mà còn góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của vợ chồng, con cái và các bên liên quan . Trên cơ sở đó, các cá nhân có thể chủ động nhận thức và thực hiện đúng thủ tục pháp lý khi hôn nhân chấm dứt, hạn chế những tranh chấp phát sinh . Các quy định này còn thể hiện sự nhân văn của pháp luật khi luôn đặt lợi ích chính đáng của con cái và sự ổn định của gia đình lên hàng đầu.

Thông tin có trong bài viết này mang tính chất chung và chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin về quy định pháp luật. DB Legal sẽ không chịu trách nhiệm cho bất kỳ việc sử dụng hoặc áp dụng thông tin cho bất kỳ mục đích kinh doanh nào. Để có tư vấn pháp lý chuyên sâu, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi.

📞: +84 357 466 579

📧: contact@dblegal.vn

🌐Facebook:  DB Legal Vietnamese Fanpage or DB Legal English Fanpage 

🐦X(Twitter)

💼Linkedin

🎬Youtube